12 augustus 2020

Zwaar onweer in het Franse Normandië

De afsluitende week van een drukke augustusmaand. De afgelopen dagen brachten wat onweer in de nacht, maar van dynamische buien is sinds eind juni geen sprake meer geweest. Vandaag staat een interessante situatie op de weerkaarten voor het noordwesten en westen van Frankrijk, ongeveer in de driehoek Rennes – Amiens – Le Mans. Best een stukje rijden, maar omdat we met vier man vrij zijn wagen we het erop. Met een enkele reis van ruim 7 uur (650 kilometer) tot het doelgebied is dit de langste storm chase van het seizoen. Ondanks coronamaatregelen in alle omringende landen leggen we moeiteloos ruim 1500 km af binnen 20 uur. De onweersbuien die we onderscheppen zijn zeker de moeite, maar één element uit deze situatie blijken we ook een beetje te onderschatten.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Antwerpen – Caen – Bayeux – Le Havre – Rouen – Le Trèport – Calais – Nijmegen
 
Landen: Nederland, België, Frankrijk
Afstand: 1550 kilometer

Max gemeten windstoot: 
97 km/uur

Link Youtube video:
https://www.youtube.com/watch?v=nx7Tf_HzDb8

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

We vertrekken lekker vroeg op woensdag 12 augustus. De dagen voorafgaand aan deze setup heerst behoorlijk wat twijfel of een chase de moeite is, maar dat heeft vooral met de enorme afstand te maken. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de overlap ook niet gigantisch is: veelal 1500-1800 J/kg aan CAPE en daarover maximaal 30-35 kn windschering, maar plaatselijk op outflow van andere buien hoger. Door een subtiele inversie rond 1200m hoogte in de regio van initiatie (zuidelijker dus) zullen buien echter lange tijd geïsoleerd van aard blijven en dat geeft de doorslag om toch ervoor te gaan. Ons target is wel een stuk noordelijker dan waar de cellen ontstaan: wij verwachten tussen Caen en Le Havre de mooiste cellen te spotten. Eer ze daar zijn is het boeltje langs de hele vore wel aan cluster onderhevig, maar verder zuidwaarts rijden wordt voor één dag te gortig. Bovenal is de situatie daar niet bijzonder genoeg voor.

Progtemp NW-Frankrijk voor 12 aug 2020 (GFS/WXcharts)

We gokken toch op één mooie losse bui. Mocht dat niet lukken, dan verschuift het doel naar bliksemfotografie in de late avond en eerste deel van de nacht. Alle buien koersen namelijk langzaam het Kanaal op en moeten daar haast wel een bliksemshow weggeven. Eventueel als een sterk ontwikkeld MCS (Mesoscale Convective System).

Radarsimulatie van weermodel Arome, 12 aug 2020 / 18z – 20u (WXcharts)

De heenreis gaat voorspoedig en binnen zeven uur staan we in de buurt van Caen. Op dat moment, omstreeks 15.00 uur, zijn de eerste multicellen in ontwikkeling circa 100 km zuid van onze locatie, maar deze buien tegemoet rijden is moeilijk. Verschillende binnenwegen zijn afgesloten door werkzaamheden en het overige wegennet biedt weinig opties om je snel te verplaatsen. Er zit niets anders op dan wachten. Het is hier vrij zonnig en de temperatuur schommelt rond 27 graden. Op de radar toont één cell noord van Rennes kenmerken van een supercell (rightmover, al langere tijd een intense hagelkern) en in eerste instantie proberen we onze locatie te bepalen op basis van die cell. Na een goed uurtje wordt deze bui echter opgenomen in een clustertje cellen vanuit het zuiden. Direct oogt het nogal rommelig. Dat moment zien we op het radarbeeld hieronder van 15.45 uur. Wolkentoppen reiken overigens wel al tot ruim 13 kilometer hoogte.

Radar- en satellietbeeld van de onweersbuien boven Normandië, 12 augustus 2020 om 15.45 uur.
Bron: radar Infoclimat / Sat24.com

Het aambeeld van de buien bereikt ons nu spoedig en dat zorgt voor een lichte daling van de temperatuur. We staan zuid van Caen op een fraaie open stek te wachten, als plotseling om 16.05 uur een bui “prefrontaal” ploft noord van de buienzone. Deze cell houdt een veel westelijkere koers aan, waardoor we halsoverkop moeten verkassen. Een ander team chasers heeft deze verse cell in een iets vroeger stadium en zij spotten een fraaie meso met nogal rafelige wallcloud, duidelijk een (weliswaar kleinschalige) supercell. De bui ontwikkelt zich in slechts 10 tot 15 minuten hierna tot een soort bow-achtig systeem met aan de voorzijde een imposante shelfcloud. Het is deze shelf die onze trip meteen al de moeite waard maakt! Van afstand lijkt het nog niet direct heel veel, maar naarmate de wolkenkraag nadert gaat de ontwikkeling ontzettend snel.

Shelfcloud van de (ex) supercell op enige afstand, west van Caen (F), 12 aug om 16.31 uur

Tussen 16.33 en 16.37 uur krijgt de basis van de shelf een prachtige rafelige structuur, ook wel ‘shelf fingers’ genaamd. Bovendien ontstaat aan de bovenzijde een mooie ‘TL-buis’, een licht afgetekende lijn waar warme lucht de bui in wordt gezogen. Je kijkt als het ware zo recht de buienwolk in. Opvallend genoeg is het volledig windstil geworden, zelfs wanneer de shelf zich nog maar op een paar kilometer bevindt. De stormmotion van de cell bedraagt dik 60 km/uur, dus heel ruime tijd voor beelden hebben we niet.

Rond het moment dat de bovenste lijn van de shelf praktisch boven ons hoofd hangt, steekt ineens een vrij krachtige inflow op. Minstens 5 Bft. Dus toch! Onderstaand beeld geeft die inflow schitterend weer: de boom rechts in beeld staat helemaal gekromd in de richting van de bui, het onweer nadert dus letterlijk ‘tegen de wind in’!

Naderende shelfcloud met sterke inflow wind, west van Caen (F), 12 aug om 16.35 uur

Naderende shelfcloud west van Caen, Frankrijk, 12 augustus tussen 16.35 en 16.37 uur

Naarmate de shelfcloud dichterbij komt krijgt het uiterlijk een steeds angstaanjagendere aanblik met groenachtige tinten. Om stipt 16.39 uur slaat de inflow razendsnel om in outflow en rollen windstoten van meer dan 90 km/uur tegen onze camera’s. Eén exemplaar valt om en dat levert wat lichte schade op. Doordat zware windstoten over een uitgedroogde akker voor ons razen, ontstaat meteen een stof- en zandstorm. Hierdoor neemt het zicht steeds verder af. Ik ren nog even snel het naastliggende veld in voor een plaatje, gevolgd door een filmpje achter één van de struiken die nabij staan. Opvallend detail aan deze passage: we hebben van begin tot eind niet één bliksemontlading gespot, helemaal niets. Meestal zie je bij cellen van dit kaliber wel een paar crawlers aan de voorzijde door het aambeeld schieten of zelfs een enkele CG voor de shelf uit inslaan. Dit geval is duidelijk anders.

Naderende shelfcloud en stofstorm (preview uit video), Normandië in Frankrijk, 12 augustus om 16.39 uur

Panoramafoto van de shelfcloud boven ons hoofd, Normandië, 12 augustus om 16.39 uur

De passage is vrij spectaculair met windstoten van maximaal 97 km/uur, maar nog altijd zien we nauwelijks tot geen bliksem. Onweer zit overigens wel overvloedig op deze cell. Het gaat waarschijnlijk enkel om IC-ontladingen (Intra Cloud) die bij daglicht nauwelijks waarneembaar zijn. De kern missen we nipt; die trekt even verderop over de autosnelweg. Daar is een flinke file ontstaan door wateroverlast en zo verliezen we eigenlijk alle tijd die nodig is om de cell een tweede maal te onderscheppen. Daarna trekt het onweer het Kanaal op en zien we dit onweer nooit meer terug. Het waren nu tien leuke minuten, maar voor zo’n enorme trip is dat natuurlijk een beetje karig.

Deze file neemt ruim vijf kwartier (!) in beslag en dat is een vette domper op deze chase. Tegen die tijd hangt de voorste lijn met buien al haast voor zuidkust van Engeland, maar in het oosten richting Rouen is het gewoon nog zomers warm. Daar komen volgens de laatste berekeningen nieuwe buien tot ontwikkeling vanaf 19-20 uur. De windschering is in die hoek wel minder prominent aanwezig (veelal 25kn), waardoor buien daar echt niet verder komen dan het multicell-type. Met name voor bliksemfotografie later vanavond is dat echter ruim voldoende.

Omstreeks 19.30 uur komen we in de buurt van de Franse stad Rouen. Een nieuw onweer ontstaat pal voor onze neus, al lijkt die cell op de radar niet bepaald krachtig ontwikkeld. Dat blijkt in de praktijk eveneens: het gebrek aan schering laat zich gelden, want er zit nauwelijks structuur of zichtbare dynamiek op dit exemplaar. Misschien is de effectieve schering hier momenteel zelfs nog wel (flink) minder dan 25 knopen. We stoppen even voor een veld met ‘rolletjes’ (opgerolde hooibalen, persoonlijk vind ik dat heel fraai voor fotografie!) en laten de relatief zwakke bui daarna langzaam bij ons vandaan trekken

Tweede onweersbui west van Rouen, Frankrijk, 12 augustus rond 19.55 uur

Tussen Rouen en Parijs komen vervolgens weer nieuwe buien tot ontwikkeling, wederom op iets minder schering. Een uitloper van de thermische vore zorgt daar nog net voor voldoende forcering om tot onweer te komen. Dit moeten onze buien voor eventueel bliksemfoto’s gaan worden. Uit deze buien wordt één cell rond 21.00 uur dominant ten noordwesten van Parijs. Deze bui veroorzaakt op de detectie al snel meer dan 120 ontladingen per minuut en trekt met circa 50 km/uur NW-waarts precies tussen Rouen en Amiens door. Dat maakt een chase wederom niet eenvoudig, want binnen dat gebied lopen uitsluitend kleine binnenwegen. Maar we gaan uiteraard ervoor.

Het is reeds vrijwel donker geworden als we een eerste maal voor de onweersbui op locatie staan. De atmosfeer is opvallend rustig met nauwelijks wind en bovendien geen hoorbare rommels, terwijl het aan de lopende band bliksemt. Je kunt er bijna een boek onder lezen. Waar we echter bang voor waren wordt werkelijkheid: dit onweer produceert, net als zijn voorgangers eerder op de avond, alleen maar weerlicht. Honderden foto’s worden geknipt zonder dat één zichtbaar bliksemkanaal op beeld valt. Zelfs geen crawler van wolk naar wolk. Ook de tweede en derde locatie op deze multicell (we rijden er telkens weer 10 kilometer vooruit) leveren eigenlijk geen goede foto’s op. Het aanzicht is wel spectaculair met de enorme bliksemfrequentie.

Ten zuiden van de stad Abbeville weet ik eindelijk de eerste CG te vangen! Niet veel eerder valt een nog veel indrukwekkendere inslag omlaag: een plusser pulseert minstens vijf keer en is secondenlang te zien. De daaropvolgende dreun is oorverdovend. Iedereen van ons krijgt uitgebreid de kans om hem te spotten, maar op foto was hij ongetwijfeld volledig overbelicht geweest. De minner zo’n anderhalve minuut later is prima geslaagd:

Blikseminslag bij Abbeville (15 km oost van Kanaal), 12 augustus rond 22.10 uur

Zodra de eerste regen valt rijden we snel door naar de plaats Le Tréport, een havenstad aan het Kanaal. We parkeren de auto op een boulevard en lopen een meter of 500 naar het strand. Daar staat een rij strandhuisjes waaronder we zowaar droog kunnen staan. Ideaal voor onze bliksemfotografie! Niet iedereen voelt zich er heel happy bij zo ver bij de auto vandaan, omdat de bliksem natuurlijk zomaar kan inslaan. Het oogt echter allemaal behoorlijk veilig. Er heeft zich intussen een intense squall-line ontwikkeld (met twee actieve segmenten) die recht op ons afkomt. Als dit geen vuurwerk oplevert…

Onze locatie langs het Kanaal en het bijbehorende radarbeeld, 12 aug om 22.30 uur (Google Maps/Buienradar)

Het onweer valt echter afschuwelijk tegen. Gedurende meer dan een half uur produceert het hele buiencomplex niet één CG, zelfs niet op grote afstand. En de buien trekken echt tergend langzaam over ons heen de zee op terwijl we droog staan; veel gunstiger kan een nachtelijke situatie niet uitvallen. Eén van ons gaat rond 23.10 uur uit wanhoop langs de waterlijn staan op het strand, maar dat gaat mij toch net iets te ver. Elke bliksemontlading zien we als vaag weerlicht hoog in de wolken met heel af en toe een doffe rommel die van ver komt. Het had de mooiste bliksemsessie in jaren kunnen zijn, maar niets is minder waar.

Pas tussen 23.20 en 23.35 uur verschijnen geleidelijk wat meer zichtbare kanalen, veelal crawlers. Dat is al heel wat. Helemaal aan het eind, op de achterkant van de buienlijn, schiet alsnog één minner omlaag die (half) op foto staat. De inslag valt op mijn beeld half achter de strandhuisjes. Helaas een zeer schrale oogst wat dit nachtelijk onweer betreft.

Verdwaalde blikseminslag langs het Kanaal bij Le Tréport, Frankrijk, 12 aug om 23.35 uur

We beginnen aan onze terugreis en komen rond 03.30 uur in Limburg aan, na eerst bij Antwerpen iemand te hebben afgezet. Een slordige 1550 kilometer verder. De (super)cell bij Caen heeft deze storm chase tot een succes gemaakt: die shelfcloud was fenomenaal! Alles daarna is eigenlijk gedeeltelijk of gevoelsmatig zelfs helemaal misgegaan. Met name de bliksemsessie langs het Kanaal, een kans die je toch al zelden krijgt, liep totaal fout door het soort onweer. Maar dat heb je natuurlijk niet zelf in de hand. De potentie van de setup is maximaal benut, dus die inschatting vooraf was wel terecht. Het bleek een prima keuze om erop te rijden ondanks ietwat magere parameters. Volgende keer hopelijk wat meer geluk met beeldmateriaal.

(c) 2020 Wouter van Bernebeek