21 mei 2018

Barrage van blikseminslagen tijdens BBQ!

Het is Pinksteren 2018. Op pinkstermaandag (21 mei) hebben we met ons storm chaseteam een bijeenkomst om het nieuwe seizoen in te luiden. Deze meeting vindt plaats in Zuid-Limburg bij het dorp Schinveld, daar komen we met vijf mensen samen. Die dag staat er een onweerskansje op de weerkaarten, maar veel stelt het allemaal op het eerste oog niet voor. Toch leert mijn ervaring om altijd de camera mee te nemen; je weet tenslotte nooit waar buien toe in staat zijn. Zelfs de kleinste buiensituaties komen soms verrassend fotogeniek uit de hoek. Daarop blijkt vandaag geen uitzondering te vormen...

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Nijmegen – Schinveld – Nijmegen
 
Landen: Nederland
Afstand: 230 kilometer

Max gemeten windstoot: 
37 km/uur

Link Youtube video:
 -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Het is maandagavond 18.00 uur. Het zonnetje schijnt en de temperatuur ligt rond 26 graden. Waaien doet het nauwelijks, daardoor voelt het nogal warm en een beetje broeierig aan. We zitten met ons team aan de BBQ met in de achtergrond af en toe een blik op bliksemdetectie en radar. Er gebeurt vooralsnog echter niets en dat maakt de bijeenkomst heel relaxt. Alleen boven de Ardennen pruttelen wat kleinschalige buitjes die daar stationair hangen.

Weerkaarten (luchtdruk/500hPa str. en CAPE/LIFTED INDEX) voor maandagavond 21 mei 2018
(bron GFS/Wetter3.de)

We hebben vanavond te maken met regime van circa 800 J/kg CAPE (lokaal tijdelijk oplopend tot rond 1000 J/kg) en daarbij nauwelijks windschering, hooguit 5-10kn. Het convectietype is hiermee single cell of pulse storm. Stormmotion bedraagt tussen 20 en 25 km/uur. Dit is absoluut niet het meest interessante soort onweer, tenzij buien na zonsondergang nog een tijdje weten door te zetten. Dan kan bliksemfotografie een dingetje worden. Weermodellen tonen eigenlijk niet veel voor de komende uren, dus we gaan nergens vanuit. Omstreeks 19.00 uur worden in de verte zowaar wat rommels hoorbaar. Het is een nieuwe bui in de buurt van Maastricht die volledig stationair nabij de stad hangt. We zien een redelijke CB aan de zuidwestelijke horizon opstijgen, maar veel hoger dan 7-8 km komt de wolkentop ook niet. We eten vrolijk verder en besteden eigenlijk weinig aandacht aan de hele situatie.

Geen storm chase, maar een BBQ met ons team. Schinveld (Limburg) 21 mei 2018

Tussen 19.40 en 20.00 uur verandert de weersituatie echter. Een nieuwe onweersbui ontstaat ditmaal precies boven Schinveld, vermoedelijk getriggerd door een outflow boundary van de single cell bij Maastricht. Er vallen eerst dikke tropische druppels, niet veel later gevolgd door een heuse stortbui en zelfs wat kleine zomerhagel. De neerslagintensiteit zal enige tijd ruim boven de 50 mm/uur liggen. De bui is echt maar vijf kilometer in doorsnede: in een straal van 360 graden rondom ons heen zijn opklaringen zichtbaar, terwijl je zelf in een aanhoudende hoosbui verkeert. Een vrij bijzondere situatie. Qua onweer is het een flinke partij gerommel hoog in de wolk.

Dan komt geleidelijk de achterzijde van de bui in beeld. Tegen 20.40 uur, wanneer de laatste regen valt en we ruim 20 mm rijker zijn, jaagt een eerste CG naar de aarde boven het dorp. Verdwaalde toevalstreffer? Mooi niet! In de minuten daarna volgt een ware barrage van CG’s om ons heen: overal schieten blikseminslagen naar beneden, soms zelfs met 2 of 3 tegelijk. De ene scherpe 'krak' is nog luider dan de ander. Eerst bevinden de meeste inslagen zich in het noordwesten waar de zon ook bijna ondergaat. Het geelachtige licht gecombineerd met de felle bliksemontladingen geeft een indrukwekkend schouwspel. Daarna verplaatsen de ontladingen zich geleidelijk verder noordwaarts.

Kwartet blikseminslagen boven het Limburgse Schinveld, 21 mei 2018 tussen 20.45 en 21.00 uur

Tijdens de neerslagpiek blijven we onder de veranda van het huis, maar eenmaal droog geworden ga ik langs een grasveld even verderop staan. Vanaf daar is mijn zicht op de bui gewoon beter. En wat is het een ontzettend goede keuze geweest om m’n camera mee te nemen! Ik zou er absoluut niet aan moeten denken nu zonder camera hier te staan. Zodra ik langs het open veld sta perst de bui er een dubbele minner uit, die op amper één kilometer afstand bij ons vandaan valt. Deze ontlading geeft een langdurige dreun en even voel ik iets van angst. We staan namelijk relatief kwetsbaar hier in het veld naast een paar bomen, terwijl het volledig droog is en zelfs de zon aan de horizon een beetje schijnt.

Forse dubbele minner vlakbij onze locatie, Schinveld, 21 mei rond 21.10 uur

Deze inslag blijkt het slotstuk van dit buitje, dat ondanks de magere parameters toch uiteindelijk een goed uur geleefd heeft. Vanaf 21.15 uur ontstaat aan de zuidkant van de uitstervende bui echter een treintje met nieuwe onweersbuien, ditmaal pal oost van ons. We kunnen meestal dwars door de kernen van deze cellen heen kijken, maar het aantal CG's is opnieuw ongekend. Nu vallen er zelfs ontladingen met soms 4 (!) inslagen tegelijk naast de minimalistisch ogende neerslagkernen. Deze activiteit houdt een minuut of twintig aan terwijl de buien tergend langzaam langs onze stek heen trekken. Het levert een scala aan geslaagde bliksemfoto's op, waarvan de beste hieronder in een compilatie worden getoond. Dit is het soort onweer waar we eigenlijk al jaren naar op zoek zijn, alleen de nacht van 1 augustus vorig jaar leverde tijdelijk soortgelijk onweer op in Duitsland. Al regende het toen wel lange tijd hinderlijk erbij en dat is vanavond niet het geval. Daarvoor moeten we terug naar 2/3 juli 2015 voor zulk zwaar CG onweer.

Bliksem barrage bij Schinveld, Limburg, maandagavond 21 mei 2018

We staan de hele periode waarin CG’s vallen op dezelfde plaats, tegenover het huis van Tom waar we zojuist hebben gegeten. Het weiland met wat bomen biedt op zich wel een aardige voorgrond, daarnaast staan wat masten en huisjes (waar de meeste inslagen omlaag komen).

Bliksem barrage bij Schinveld, Limburg, maandagavond 21 mei 2018

Het langdurige CG-actieve onweer benutten we echter niet om een mooiere locatie op te zoeken. Bijvoorbeeld op een heuvel langs de granenvelden of in de buurt aan het water. Deze omgeving wemelt van de fraaie uitzichtpunten, maar op de één of andere manier zien we ter plaatse niet de noodzaak om even een paar minuten in de auto te stappen voor écht fraaie opnames. Dat is best zonde. Met een beetje heen en weer rennen weet ik echter een aantal bevredigende bliksemfoto's te schieten. Dat kan ook niet anders met deze bizarre activiteit. Aanvankelijk vallen de ontladingen behoorlijk dichtbij, later steeds iets verder weg bij ons vandaan. Achteraf blijkt dit buienlijntje nog tot 01.00 uur in de nacht actief te blijven net over de grens in Duitsland. Er moet enige forcering vanaf hoogte aanwezig zijn geweest, anders is dat op dergelijke waardes vrijwel onmogelijk.

Onze buitjes in Zuid-Limburg produceren circa 1500 ontladingen tussen 20.00 en 23.00 uur; in totaal geeft deze setup ruim 13.700 ontladingen. Daarvan hebben sommige buien een fors aantal blikseminslagen veroorzaakt. Wat nou de exacte oorzaak daarvan is? We hebben eigenlijk geen flauw idee, het type bliksem is altijd een beetje gissen. Maar zóveel CG's als vanavond hebben we serieus lange tijd niet gezien. En dan spreek ik persoonlijk over jaren: zoals eerder gezegd moeten de gedachten waarschijnlijk terug naar 2 juli 2015 voor een nog fraaiere bliksemsessie. Nee, deze vergeten we niet snel meer!

Bliksemdetectie van het KNMI met alle ontladingen van 21 mei 2018

(c) 2018 Wouter van Bernebeek