Let op: van 5 april t/m 5 mei ben ik op reis in Amerika en wordt de weersverwachting soms beperkt bijgewerkt. Foto's en video's van onze belevenissen komen wel online.

Op deze pagina is een bijzondere weersituatie beschreven waar ik een storm chase op heb uitgevoerd. Een overzicht van de meest gelezen verslagen kun je hier vinden; de subkopjes in het menu tonen alle data waarvan een chaseverslag te bekijken is.
Kijk hier voor uitleg over gebruikte termen

13 mei 2015

amerikaanse supercellen treffen duitsland

HP Supercell Freiburg, 13 mei 2015
HP Supercell Freiburg, 13 mei 2015

Nederland heeft in mei 2015 langdurig met een NW-stroming en koele lucht te maken. Zeer warme en vochtige lucht ligt echter vaak dichtbij, maar reikt niet verder dan het zuiden van Duitsland en Noordoost-Frankrijk. Langs het grensvlak van beide luchtsoorten doen zich meerdere intense onweerssituaties voor, waarvan woensdag 13 mei potentieel absoluut het meest heftig is. Een tripje naar het Rijndal draait uit op de beste chase tot dan toe!

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Nijmegen – Schinveld – Breisach am Rhein – Freiburg – Schinveld – Nijmegen
Landen: Nederland, Duitsland
Afstand: 1300 kilometer

Max gemeten windstoot:
80 km/uur

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Het eerste zomerse onweer van het nieuwe seizoen deed zich in Nederland vorige week voor (op 5 mei). Noord-Duitsland kreeg die namiddag zelfs met enkele tornado’s te maken, maar bij ons kwam de setup daarvoor te vroeg op de dag. Wel veroorzaakten zware windstoten en blikseminslagen lokaal schade. Omdat een vrij lange droge periode aan de buien voorafging, was verspreid over het land ook sprake van flinke hoeveelheden opwaaiend stof en zand. Helaas is daardoor ook wat schade aan de sensor van mijn camera ontstaan. Direct weg gebracht voor herstel en intussen staat er voor ons in de meivakantie een trip naar Barcelona op de planning. Na terugkomst op 12 mei kan ik de camera weer ophalen: exact op tijd.

Het is zaterdagavond 9 mei 2015. Vanuit ons appartement in Barcelona zit ik op een rustig moment wat weerkaarten te bekijken voor de komende tijd. Echt interessant oogt het niet, want vrijwel heel West-Europa heeft voor minimaal 7-10 dagen te maken met winden uit het noordwesten. Dan valt mijn oog voor het eerst op een thermisch lagedrukgebied dat dinsdag kan ontstaan bij de Pyreneeën en woensdag langs de noordelijke Alpen scheert. De supercell indexen langs de noordzijde van dit lagedrukgebied schieten ruimschoots buiten de legenda van veel kaarten: op enkele tijdvakken rolt een SCP van 27 tot 30 uit de uitvoer! Deze setup zou een dynamisch regime opleveren met een overlap van ten minste ~2500 J/kg en ca 50kn windschering, waarvan zich maar liefst 35-40kn onderin de atmosfeer zou bevinden. Dat kan gevoelsmatig bijna geen waarheid worden. Bovendien is het vier dagen vooruit en voor het eerst dat een weermodel met dit scenario komt. Een wat over-enthousiaste berekening?! Ik ga rustig verder vakantie vieren, maar tóch met dit heel diep in het achterhoofd.

Supercell Comp. Parameter (SCP) en Sig. Tornado Parameter (STP), voor woe 13 mei. Bron: Lightningwizard

De volgende middag aan het zwembad schiet me ineens te binnen wat de weerkaarten van o.a. het Amerikaanse model (GFS) gisteravond toonden. Uit nieuwsgierigheid pak ik mijn telefoon en check nogmaals wat zaken. Al bij de eerste kaart veeg ik de zonnebril van m’n neus om goed te beschouwen of ik het wel goed zie. De situatie lijkt zowaar nog verder aangescherpt met nu lokaal een dikke 2700-3000 J/kg Surface Based CAPE (en ca 2000 ML-CAPE) over een zone met 50kn diepe windschering. Zelfs de potentiële tornadoparameters schieten omhoog over een subtiele zone vanaf Centraal-Frankrijk naar het Zwarte Woud in Duitsland. Nog altijd staat deze setup op de rol voor woensdag 13 mei en de inzet (het ontstaan van dit laag) zou overmorgen (12 mei) al plaatsvinden. Amper 48 uur vooruit. Ineens krijgt een gevoel van lichte spanning de overhand. Zou het dan toch gebeuren? Omdat dit heel serieus eruit ziet, bel ik collega storm chaser Tom in Nederland om te overleggen. Want bij dergelijk extreme waarden is er geen twijfel mogelijk: daar moet op gereden worden!

Meteen heerst er in het hele team enthousiasme en we besluiten in ieder geval aanstaande woensdag vrij te houden. Ik moet eerst echter nog in Nederland zien te komen, maar die terugreis staat morgen (11 mei) al op de planning. Dat mag geen problemen opleveren. Intussen komt de vakantie enigszins op een laag pitje te staan en wordt elke run nauwlettend gevolgd en geanalyseerd. Maar deze onweerssituatie staat er ineens heel standvastig in, ook qua doelgebied. In Noordoost-Frankrijk kan het op die bewuste dag zelf wel 30-32 graden worden. Terwijl Nederland bibbert van koude nachten en overdag soms hooguit 15 graden bereikt. Je kunt het je nauwelijks voorstellen.

Forecast onstabiliteit (CAPE & LI) voor woensdag 13 mei 2015. Bron: Keraunos Observatoire (FR)

Zo belangrijk als de chasedag zelf is, is de voorbereiding voorafgaand aan zo’n dag minstens van belang. Dinsdag 12 mei ligt alle apparatuur aan de opladers en intussen proberen we ons target te bepalen. Dat kunnen echter twee totaal verschillende regio’s worden. Optie één is Centraal-Frankrijk, tussen grofweg Troyes en Dijon, waar de buien moeten ontstaan. En de andere mogelijkheid ligt veel oostelijker in het Duitse Rijndal, vlakbij het Zwarte Woud. Het lijkt een beetje op gokwerk (en soms is het dat ook), maar gericht de situatie doorgronden en een beetje logisch nadenken brengt ons al gauw richting het oostelijke doelgebied. Er is namelijk een behoorlijke CAP (inversie) aanwezig en ik beschouw het Vogezen-gebergte in deze setup als extra potentiële trigger. Mocht het vanaf de grond niet direct lukken, en dat is namelijk best denkbaar, dan kunnen die heuvels wellicht voor het laatste ‘zetje’ zorgen. Ten oosten van de Vogezen in het vlakke Rijndal zit je dan gebakken. Sommige weermodellen (waaronder WRF) ondersteunen dat beeld overtuigend, anderen weer iets minder, maar op een bepaald moment moet je toch een keuze maken. We gaan voor de regio Freiburg!

De samenkomsttijd in Zuid-Limburg wordt woensdagochtend 13 mei omstreeks 08.00 uur. We willen in ieder geval eerste helft van de middag ter plaatse zijn, want mochten er nog wijzigingen optreden in de verwachting valt daar tijdig op te anticiperen. Is dat niet het geval, dan gaan we alvast wat mooie locaties bekijken waar we eventueel kunnen staan. Maar veel verandering treedt er niet op: de weersituatie blijft heel consistent in de kaarten staan. Dat maakt het natuurlijk wel wat eenvoudiger, want twijfel helpt nooit mee.

Max. updraft velocity van Modellzentrale-WRF (4km), voor woensdag 13 mei 2015 (18 utc/20 uur).
Daarnaast het gesimuleerde neerslagbeeld (reflectiviteit, één run eerder) voor hetzelfde tijdstip. Bron: modellzentrale.de

De laatste kaarten die we bekijken voordat we vertrekken zijn die van het WRF-model van Modellzentrale (zie hierboven). Daar wordt de keuze voor het Rijndal uitermate overtuigend bevestigd: de buien ‘pruttelen’ al wel een beetje boven het centrale en noordoostelijke deel van Frankrijk, maar komen pas écht los vanaf de omgeving Straatsburg / Vogezen. En dan gaat het meteen hard: dit weermodel berekent nu zelfs een drietal monsterlijke supercellen die zich met relatief lage snelheid (maximaal 50 km/uur) van west naar oost verplaatsen. Bijna een droomscenario, maar we beseffen heel goed dat het nog lang niet zover is.

Intussen heeft Estofex zojuist een level 2 uitgegeven voor de kans op zware onweersbuien (supercell) met risico op (zeer) grote hagel en zelfs tornado’s. Waar ik misschien wel op een level 3 had gerekend met het oog op de extreme parameters. Ze zijn echter duidelijk in hun omschrijving: de buien kunnen eenvoudig lvl3-waardig worden, maar er heerst op dit moment nog teveel onzekerheid in hoeverre de aanwezige inversie de buienvorming tegenhoudt. Of er een update volgt later vandaag is nog niet zeker. Die inversie is inderdaad een dingetje, maar in het heuvelachtige landschap met deze orografie zou je toch verwachten dat het wel moet lukken.

Estofex forecast 13 mei 2015 / Estofex.org

De heenreis naar Zuid-Duitsland gaat voorspoedig en omstreeks 12.30 uur staan we al tussen Karlsruhe en Freiburg. De temperatuur is rondom Karlsruhe binnen een kwartier tijd gestegen van 20 naar bijna 28 graden en de lucht is ontzettend vochtig geworden. Dit is de atmosfeer zoals we hem willen voelen! En dan te bedenken dat we zelfs onze jas nog naast ons hebben liggen vanuit het koude Nederland. Geheel zonnig is het overigens niet en we spotten al een piepklein aambeeldje waar enkele druppels uit vallen, maar dat heeft verder geen invloed op het weer of de situatie later vandaag.

Het lange wachten (wat achteraf blijkt) is begonnen. We eten eerst een hapje en halen nog wat dingen voor vanavond, want het vermoeden bestaat dat we tzt. geen tijd meer hebben om te eten. Rond 14.00 uur gaan we op zoek naar een paar mooie locaties. Ons oog valt eerst op de westzijde van het Zwarte Woud, maar dat gebied is nogal bosrijk en je hebt geen zicht op het oosten. Natuurlijk zonde wanneer eventuele onweders ons zijn gepasseerd en wegtrekken, want ook de achterzijde van zo’n cell is vaak fotogeniek. Dan valt ons oog op een kleine ‘puist’ ongeveer 15 kilometer verderop, praktisch middenin het vlakke Rijndal. Unaniem is de reactie: dáár gaan we staan! Natuurlijk moet het onweer er ook nog naartoe komen, maar dat zien we later. Even spieken kan altijd…

De heuvel die we van grote afstand zagen liggen blijkt een fantastisch mooie wijngaard te zijn van ongeveer 250 meter hoog. Richting het zuiden en westen bedraagt het uitzicht minstens 25-35 kilometer; je kunt zelfs zonder problemen de Vogezen in kijken. Naar het oosten is het uitzicht een kleine 15 kilometer tot aan de heuvels van het Zwarte Woud. Veel beter gaat de locatie op basis van landschap en uitzicht niet worden! We blijven hier nu voorlopig staan om af te wachten welke koers de buien straks aanhouden. Stel je toch eens voor dat je op deze schitterende plek een bliksemshow of supercell voor je neus te zien krijgt. Natuurlijk kan dat bijna niet en we nemen een enorme gok, want de landweggetjes naar het dal zijn bochtig en leveren zeker een kwartier extra reistijd op tot de grote doorgaande weg. Mobiel zijn we dus absoluut niet. Maar we wagen het erop, in ieder geval voorlopig.

Ons uitzichtpunt (zichtricht. W) vlakbij de plaats Breisach am Rhein, zo’n 10 km noordwest van Freiburg

Inmiddels is het 15.45 uur en we staan toch al een klein uurtje op onze wijngaard tussen de druivenstruiken. Genietend van het verre uitzicht, maar ook puffend en zwetend in de zon.  De temperatuur nadert inmiddels 30 graden, het dauwpunt schommelt rond 22 graden en waaien doet het nauwelijks. Als je zoveel vochtige warmte niet gewend bent is dat de eerste uren echt even afzien. Ik check satelliet en radar, maar veel gebeurt er nog niet. Een paar kleine prutteltjes in de omgeving van Nancy en verder lossen de stapelwolken sneller op dan dat er nieuwe ontstaan. Een half uurtje later is het zelfs bijna helemaal zonnig geworden. Bij een windkrachtje 1 uit het zuidoosten lijkt het net eind juli. Dan maar even een klein dutje doen in de auto, die we vanwege de warmte een stukje verderop hebben geparkeerd onder een boom.

De uren verstrijken zonder enige activiteit in de buurt. Het wordt 16.30 uur, 17 uur, 18 uur. Aan de zuidoostelijke horizon zien we heel in de verte de toppen van buienwolken opbollen boven het zuiden van Beieren, zeker 150 km verderop. Die wolken ‘botsen’ tegen de Alpen en krijgen zodoende extra lift. Waarom gebeurt dat bij ons niet? Het is wachten tot in westelijke richting serieuze buienwolken de lucht ingaan. Toch moet dat niet heel lang meer duren, omdat binnen anderhalf uur het warmste moment van de dag voorbij is.

Omstreeks 18.30 uur beginnen we langzaam te vrezen voor een zeer slechte afloop van deze storm chase, de langste die we tot op heden hebben ondernomen in een etmaal. Want een kilometer of 1300 gaan we inclusief de terugweg zeker aantikken. De hoogtetrog die over Frankrijk trekt ligt al een tijdje tegen de Vogezen, maar de inversie lijkt wel heel prominent aanwezig voor actie. Elke stapelwolk lost meteen weer op. Er is alleen een beetje hoge en onstabiele middelbare bewolking aanwezig. Maar dan, rond 18.40 uur, schiet ik ineens uit de auto omdat er een scherpe rand zichtbaar lijkt te worden boven de bergen. Een rand die heel snel stijgt. En jawel hoor: dát is de CB/stijgstroom waar we op zaten te wachten! Visueel reikt de ‘harde kop’ binnen enkele minuten zeker 30 graden boven de horizon. Nog belangrijker: pal aan de zuidkant van de eerste stijgstroom ontstaat snel een tweede die net zo hard de lucht ingaat. Het is begonnen!

De eerste serieuze buienontwikkeling boven de Vogezen, 80-100 km west van ons gespot!

Snel halen we camera’s uit de auto, maar dat is eigenlijk nergens voor nodig. De buien zijn nog volop in ontwikkeling en zitten minstens ruim een uur bij ons vandaan. Op de radar is zelfs nog helemaal niets zichtbaar. Dan springt er plots een treintje van drie pitten vrijwel tegelijk op het scherm: eentje daarvan haalt meteen een intensiteit van bijna 65dbz. Wat mij opvalt is dat de locatie van met name de meest zuidelijke cell niet veel gunstiger kan t.o.v. onze locatie. Zouden we hier dan misschien tóch kunnen blijven staan? Nog maar even niet aan denken.

Het vervolg verloopt ronduit spectaculair! Tussen 19.00 en 19.45 uur ontwikkelt de voorste bui zich tot een heuse supercell, terwijl de achterste twee exemplaren enige moeite lijken te hebben om de Vogezen over te komen. Wanneer de eerste cell eenmaal het gebergte over is ontstaat daaronder direct een roterende wallcloud, die half verscholen ligt in de neerslag. Deze zware bui koerst overigens een kilometer of 10 noord van ons uitzichtpunt langs, maar de bliksemintensiteit (veel inslagen!) is absoluut de moeite waard. De hook-echo die de bui even later ontwikkelt nog veel meer. Dat oogt al bijna tornadowaardig.

Forse hook-echo circa 10 km noord van onze locatie (heuvel west van Emmendingen), 13 mei om 19.55u. Bron: DWD

Kortdurend twijfelen we om onze heuvel af te rijden en noord te racen, maar dat is amper haalbaar. Bovendien is de structuur niet al te fraai (ondanks het spectaculaire radarbeeld) en ik vestig veel meer hoop op de achterste, meest zuidelijke bui van het treintje supercellen. Die ligt nu nog boven de Vogezen maar zal spoedig de bergen gepasseerd zijn. Als die cell zich hetzelfde gedraagt als zijn voorganger, met een iets zuidelijker koers én enkele outflow boundary’s die nu rondgaan, dan kunnen we wel eens een voltreffer tegemoet zien. Tot die tijd richten we onze camera’s op de supercell ten noorden van ons. Dat exemplaar zorgt nog altijd voor een fraaie bliksemshow: de ene na de andere bliksemfoto hengelen we binnen!

Blikseminslagen uit de eerste supercell vanaf onze wijngaard, Rijndal, 13 mei 2015

Tijdens het fotograferen van de vele blikseminslagen, breidt het aambeeld van de zuidelijke supercell zich plotseling razendsnel naar onze omgeving uit. Voor we het weten hangt de ijskap al boven het hoofd. Daarin ontstaat een enorm veld met bollen mammatus, zoals ik nog nooit waargenomen heb. Je lijkt ze zelfs bijna aan te kunnen raken. Dit soort extreme fenomenen zie je incidenteel wel eens aan de achterzijde van een onweersbui, waar koude lucht omlaag dondert en zulke zuilen met uitzakkende kou kan veroorzaken, maar aan de voorzijde? Terwijl het nog altijd bijna 30 graden is met nauwelijks wind. Tussen de mammatus door schieten na enige tijd ook al enkele crawlers over ons hoofd heen. Wat deze bui aan het doen is weten we niet precies, maar de boel explodeert werkelijk waar totaal. Zonder dat er vooralsnog veel structuur van de basis zelf zichtbaar wordt aan de westelijke horizon.

Hieronder enkele plaatjes van het gigantische aambeeld met mammatus, in een tijdbestek van 10-15 min ontstaan boven de zuidelijke supercell. Op de satelliet moet dit ook als een enorme ‘ploffer’ zichtbaar zijn. Breisach am Rhein, rond 20.05 uur:

Grote mammatus aan de voorzijde van de tweede supercell, Breisach am Rhein, 13 mei 2015

Tegen half 9 doemt de basis van de onweersbui eindelijk op vanaf de Vogezen, zo’n 30 kilometer verderop. Het radarbeeld toont al een overtuigende hook-echo op deze cell, maar het internet hapert ontzettend dus echt live volgen kunnen we dat niet. Wellicht is het forse onweer in de regio daar oorzaak van. Dan wordt de wolkenbasis beter zichtbaar en ik moet een paar keer in mijn ogen wrijven om goed te kunnen zien en geloven wat daar hangt. Een énorme uitzakking wordt zichtbaar, een wallcloud die kilometers in doorsnede van links tot rechts beslaat. Het ding draait zichtbaar snel rond: de bovenkant van de wolkenpartij draait naar het noorden en de onderkant in zuidelijke richting. Achterop vindt een snelle aangroei plaats, waardoor de wallcloud steeds groter en groter wordt. De snelheid van het gevaarte ligt rond de 45-50 km/uur, dus het duurt nog meer dan een half uur tot ‘ie arriveert. Dat geeft ons uitgebreid de kans om by-far het beste beeldmateriaal sinds het begin van onze ‘storm chasecarrière’ in 2007 vast te leggen

Enorme wallcloud van de supercell komt in zicht, Breisach am Rhein, rond 20.30 uur

Wallcloud met blikseminslag op afstand, 13 mei 2015

Vooral tussen 20.30 en 20.37 uur, tijdens de snelste ontwikkeling van de wallcloud, schieten talloze blikseminslagen (veelal plussers) dwars door en rondom de bui heen naar de grond. De meeste hiervan staan fraai op film (zie bovenaan dit verslag voor de Youtube-link), maar een paar waren genoeg voor de trigger om tijdig te pakken op foto.

Naarmate de ‘vliegende schotel’ naderbij komt en verder groeit, wordt de verbazing almaar groter. Gezien de snelle rotatie is het inmiddels heel realistisch om te denken dat deze bui binnen afzienbare tijd een tornado aan de grond zet. En dan staan wij wel recht in het pad daarvan. De wallcloud komt namelijk tot op de kilometer afgemeten pal over ons hoofd.

Het is bijna niet te bevatten dat dit gebeurt, zeker wanneer je je gaat bedenken dat we al bijna 5 uur op deze plaatselijke heuvel staan te wachten. En dan verschijnt dít, vanaf een hoog standpunt met vrij uitzicht. Natuurlijk levert het ook gevaar op door de blikseminslagen die overal om ons heen inslaan, zonder dat er een druppel regen valt. Maar dat dreig je toch een beetje te vergeten op zo’n waanzinnig moment. Achteraf is niet één CG echt dichtbij gevallen, zegge binnen de kilometer afstand. We proberen vooral zoveel mogelijk beelden te maken, maar ook te genieten van datgene wat er allemaal gaande is.

Fotoserie van de naderende supercell, Freiburg/Breisach am Rhein, 13 mei 2015 (20.30-20.55 uur)

Inmiddels is het 20.50 uur en de wallcloud is genaderd tot op enkele kilometers. Er is een vrij sterke inflow voelbaar in onze regio, bij tijden zeker windkracht 6. We staan natuurlijk wel op meer dan 200 meter hoogte, daar waait het altijd wat harder en nabij de grond. In zuidelijke richting, het uiteinde van de hook-echo (we zijn inmiddels ingesloten door intense neerslag), is een fors hagelscherm zichtbaar (zie de foto hierboven). Je ziet de witte valstrepen visueel langzaam omlaag zakken. Ik vrees al snel voor hagelstenen van ten minste 6-8 centimeter in doorsnede en dat is natuurlijk behoorlijk schade makend. We staan onbeschut bovenop een wijngaard, misschien is dat niet zo’n strak plan. Gelukkig lijkt de kern net zuid van ons langs te trekken. Intussen komt de wallcloud nog steeds precies op ons af en hangt even later amper 1 kilometer voor ons boven het dal. In de wolkenbasis zien we forse rotatie en soms lijkt zich een kleine funnel te vormen, maar die lost vervolgens even zo snel weer op. Je kunt je oprecht nauwelijks voorstellen dat deze bui in een iets later stadium geen tornado weet te produceren. Maar nu hoeft het even niet, want we zouden hem vol in ons gezicht krijgen.

De foto hieronder toont het laatste beeld dat ik heb gemaakt, als de wallcloud zich vrijwel recht boven ons bevindt. Tijdstip: 20.57 uur. Het geruis van wind en hagel is al hoorbaar.

Wallcloud hangt boven ons, Freiburg/Breisach am Rhein, 13 mei 2015 (20.57 uur)

We vluchten de auto in en gaan dan eens nadenken over een schuilplaats voor de hagel. Want dat ontlopen we onmogelijk. Intussen zit ik nog een beetje bij te komen van alles dat we de afgelopen 30 minuten gezien hebben. Voordat de motor is gestart schrikken we van een luide klap op het dak. Ja hoor, daar heb je het al! In een vluchtig moment moet je kiezen en we besluiten de auto schuin in de berm, onder een partij wat grotere struiken te parkeren. Elke vorm van schade beperken is meegenomen bij dit soort buien. Daarna barst het los. De brokjes ijs stuiteren nadat ze het gras geraakt hebben weer meters omhoog. De klappen op de auto zijn oorverdovend. Enkele kilometers naar het zuiden valt duidelijk nog veel grotere hagel, maar ook de stenen hier halen met gemak 4 centimeter tot misschien een enkele 5. We ontlopen met mazzel dus nipt de felste kern en dat voorkomt echt veel schade. In enkele buitenwijken van Freiburg blijken stenen tot 7-8 cm doorsnede gevallen te zijn en daar is aanzienlijke schade ontstaan. Niet alleen aan auto’s en daken, maar ook de natuur. Onder elke boom ligt een berg afgehageld blad. Het valt me eerlijk gezegd nog mee dat deze bui geen hagel van een centimeter of 10 heeft laten vallen.

Wij zijn pas hagel gaan rapen na afloop van de neerslag, dat was ruim 20 minuten na het passeren van de daadwerkelijke hagelkern. De grootste stenen die we hebben gevonden waren toen circa 3,5 centimeter in doorsnede. Vermoedelijk heeft in de tussentijd door zware regenval al 1,5 tot 2 cm afsmelt plaatsgevonden, waardoor de meest forse hagel een grootte gehad moet hebben van 5 tot 5,5 centimeter. Komt overeen met radarbeelden die we later bekeken hebben. En ook de schade aan de auto, want in het dak vinden we (ondanks het struikgewas) verschillende dutsen terug. De ruiten hebben het gelukkig wel doorstaan.

Geraapte hagelstenen ruim 20 min na de supercell, 13 mei 2015

En die tornado dan? Ja, die kwam alsnog en dat verbaasde niemand van ons. In het Zwarte Woud verraste vermoedelijk een EF-2 tornado (met windsnelheden tot maximaal 210 km/uur) een dorpje, waarbij helaas zelfs enkele dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Gezien de enorme dynamische aard van deze bui kon dat ook bijna niet anders. Op dat moment bevond de hook-echo zich echter al in de neerslag en zat volledig verscholen. Hij is dus niet vastgelegd of scherp door iemand gespot. De bossen hielpen daarbij natuurlijk ook niet mee.

De supercell is echter nog niet klaar met ons. Aan de achterzijde van de bui ontwikkelt zich na passage een scherpe stijgstroom, die opstijgt uit het aambeeld van de oorspronkelijke bui. Het geheel wordt gesierd door crawlers die soms van de ene ijskap naar de andere schieten. Voor de tweede maal vandaag een Amerikaans aanzicht op een onweersbui! We horen soms ook scherpe, diepe dreunen uit het Zwarte Woud rollen, die ons met vol volume tegen de windrichting in bereiken. Die blikseminslagen kunnen we echter niet meer spotten door de bergen. Wel zien we dat de toppen van de bergen in de basis van de onweersbui verdwijnen. Je zult er maar toevallig net wandelen...

Uiteraard heeft ook de achterkant van de supercell plaatjes opgeleverd, waarvan de opname hieronder het mooist is geworden. De scherpe stijgstroom reikt ver boven de rest van de bewolking uit en produceert direct bliksemontladingen. In onze stoutste dromen schiet nu een CG+ uit de wolkentop aan de achterzijde van de bui omlaag, maar dat gebeurt dan weer niet. Wel ontwikkelt zich aan de bovenzijde nog wat mammatus.

Achterzijde van de supercell boven het Zwarte Woud, Rijndal, 13 mei 2015 (rond 21.30 uur)

In de schemering wordt de wegtrekkende supercell steeds feller opgelicht, maar de structuur gaat er ook een beetje uit op de radar. Er blijft een zeer actieve cluster onweersbuien over en dit gebied zal als grootschalig MCS nog wel een tijdje leven. Volgen heeft geen zin vanwege het beroerde wegennet in het Zwarte Woud. En eerlijk is eerlijk: we hebben de buit toch al ruimschoots binnen. Want het kan nauwelijks nog méér bijzonder worden dan vanavond.

Een nieuwe onweersbui vanuit het westen (multicell) besluiten we nog wel even af te wachten omdat er tenslotte toch staan. Misschien kunnen we nog een paar mooie bliksemplaatjes bij nacht maken. Maar zover komt het niet: de CAPE blijkt grotendeels verbruikt en het celletje houdt er al snel mee op. Om stipt 22.22 uur besluiten we aan de lange terugreis te beginnen. Dit betekent dat we uiteindelijk 8 uur (!) op exact dezelfde locatie hebben gestaan en alle moois van de dag voorbij zagen komen. Een unicum, zoiets gaat nooit meer lukken.

De terugreis bruist van de recente belevenissen en alle opgedane ervaringen. Ook worden de eerste beelden via sociale media gedeeld. We blijken zelfs niet de enige Nederlanders te zijn die deze bui te pakken hadden, want er was nog een team vlakbij: o.a. met Wilfred Janssen en Mikal de Langen. Zij stonden een eindje verderop in het dal ter hoogte van Freiburg. We hebben ze theoretisch moeten kunnen spotten vanaf ons hoge standpunt! Via de app gaan dus ook al snel verhalen en beelden van deze bijzondere weerdag rond.

Uiteindelijk komen we rond 03.30 uur aan in Schinveld, Zuid-Limburg. Ik mag daarna nog een uurtje extra door naar huis, maar het is inmiddels al Hemelvaartsdag geworden dus dat wordt uitslapen. Maar wel pas nadat de eerste beelden nog even door de edit zijn gehaald en online staan. Daar mogen we onder zulke weersomstandigheden natuurlijk niet te lang mee wachten. Er is serieus veel materiaal: ik arriveer thuis met liefst 1120 foto’s en meer dan twee uur aan filmmateriaal, verspreid over twee camera’s en een GoPro. Beelden van beide teams halen uiteindelijk het nieuws in een aantal landen van Europa en worden her en der zelfs gedeeld in Amerika, waar dan juist het hoogtepunt van het onweersseizoen gaande is. Het toont aan hoe betrekkelijk bijzonder deze weersituatie was voor Europese begrippen. En dat zo vroeg in het seizoen: 2015 belooft een verrassend jaar te worden.

Vierluik blikseminslag (CG+) aan de voorzijde van de ontwikkelende wallcloud.
Breisach am Rhein, omstreeks 20.35 uur

Dit storm chaseverslag in PDF-formaat:

(c) 2015 Wouter van Bernebeek