19/20 juli 2014

Fraai nachtelijk onweer in Zeeland

Het laatste zomerse onweer dateert alweer van het pinksterweekend: 7 t/m 9 juni 2014. De afgelopen zes weken was het wisselvallig en relatief warm voor de tijd van het jaar. Vrijwel alle grote onweerskansen vielen boven het midden en zuiden van Frankrijk en rondom de Alpen. Daarbij kreeg de Benelux vaak de minder heftige buien over zich heen. Inmiddels hebben we tijdelijk te maken met een uitbraak van vochtige tropische luchtsoort, waarin meteen een flinke portie onstabiliteit is ontstaan. Een zogenaamd thermisch lagedrukgebied passeert onze regio in de nacht van 19 op 20 juli en kan voor zware buien zorgen. Het zwaartepunt wordt wel tamelijk westelijk berekend, waardoor succes op voorhand geen zekerheid is. Er bestaat een risico dat de buien nogal westelijk afbuigen richting Engeland.

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Route: Schinveld – Vlissingen – Zoutelande – Westkapelle – Tilburg – Schinveld
Landen: Nederland
Afstand: 500 kilometer

Max gemeten windstoot:
75 km/uur

Link Youtube video:  -

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Het is zaterdag 19 juli en regionaal zal morgen sprake zijn van een hittegolf. Vandaag krijgen we de warmste dag van deze zomer voor de kiezen: in Hoek van Holland zou het uiteindelijk zelfs 36,5 graden worden. Elders in ons land ligt de middagtemperatuur tussen 32 en 35 graden, alleen Zeeland blijft nipt onder de tropische grens van dertig graden. In Frankrijk komen met een Temp-850 van dik 20 graden zelfs nog wat hogere waarden voor (lokaal bijna 38 graden). Boven het ronduit hete land aldaar ontwikkelt zich in de loop van de middag een thermisch laag, dat met een ZZO-hoogtestroming richting het westen van de Benelux koerst. De rest van de setup staat morgen, 20 juli, op de planning. Alleen dan wel met een flink aandeel minder windschering.

Maximumtemperatuur 19 juli 2014 (bron: KNMI)

Vanavond moeten we denken aan een maximaal haalbare overlap van circa 2000 J/kg CAPE en zo’n 30kn shear (slechts 8kn low level shear). Dat zijn absoluut geen parameters waar je heel zenuwachtig van wordt. Dit seizoen ontbreekt een mooie nacht met bliksemfotografie echter nog en juist daar is het nu de uitgelezen kans voor! Het convectietype is veelal multicell, in een later stadium eventueel geclusterd met mogelijk een ‘MCS’ (Mesoscale Convective System).

Zelf twijfelen we enigszins over het doelgebied. Enerzijds is het initiatiegebied van dit onweer interessant, de regio waar buien ontstaan dus, omdat je juist in die fase vaak mooi zicht hebt. Dan moeten we naar het noordwesten van Frankrijk. Onze andere optie is Zeeland, waar je natuurlijk een prachtig landschap hebt voor bliksemfotografie. Vanaf Vlaanderen buigt de stroming echter af naar het noordwesten en daar lopen we een risico dat de zwaarste cellen het Kanaal optrekken richting Engeland. Dan zou je vanuit Zeeland alleen wat weerlicht zien.

Weerkaarten GFS (luchtdruk, 500hPa str. en T850) voor zaterdagavond 19 juli 2014 (Wetter3.de)

CAPE & Lifted Index, zaterdagavond 19 juli 2014 (Wetter3.de)

Met in gedachten dat warmbloedig zwaar onweer eigenlijk altijd wel wat oostelijker uitkomt, meer het warme gebied in dan vooraf verwacht, besluiten we toch voor Zeeland te gaan. Helemaal op het meest westelijke puntje bij Westkapelle heb je prachtig uitzicht over zee en op de Belgische kust. Daar moet het onweer tenslotte vandaan komen. Uiteraard hopen we op eventueel een fraaie shelfcloud en daarna een tijdlang bliksemfotografie.

We zijn al rond 18.30 uur ter plaatse. Dat is veel te vroeg: zelfs van de eerste ontwikkeling in Frankrijk is nog nauwelijks sprake. Eerst kijken we even rond bij Vlissingen en Zoutelande, waar je volop uitzicht hebt in zuidelijke richting. Mooi voor plaatjes, maar mocht de setup toch westelijker uitvallen sta je hier niet lekker. We rijden door naar Westkapelle en gaan daar eerst even wat eten. De temperatuur schommelt rond 27 graden en er waait een zwak windje uit zuidoost. Aan de westelijke horizon zijn wat Castellanus wolkjes te zien en even later ook een lijntje met zogenaamde ‘Kelvin Helmholtz’ wolken. Al met al voldoende signalen dat de atmosfeer vrij dynamisch en onstabiel van opbouw is.

Kelvin Helmholtz wolken tussen Zoutelande en Westkapelle, Zeeland, 19 juli 2014

Tussen 20.00 en 22.00 uur komen onweersbuien tussen Calais en Lille tot ontwikkeling. Het spul vormt zich direct tot een omvangrijk buiencomplex met de kenmerken van een MCS, precies waar we al een beetje bang voor waren. De koers lijkt echter geen probleem: het onweer ontstaat ruim oostelijk genoeg om Zeeland mee te pikken. Even zien we op de radar een vrij gestructureerde squall ontstaan (21.30 – 22.00 uur) bij de Belgisch-Franse grens, maar die zone valt niet veel later alweer uiteen. Toch een gebrek aan diepe schering vanavond. De bliksemfrequentie over de hele linie schommelt rond de 60 ontladingen per minuut. In ieder geval voldoende voor nachtfotografie. Maar is er niet veel teveel regen ontstaan rondom de bliksemactieve kernen?

Radarbeelden van resp. 22.00 en 23.00 uur, bron: Buienradar

Tegen 21.50 uur wordt het eerste weerlicht zichtbaar vanaf onze locatie. De voorste bui ligt dan bij Oostende boven de Belgische kust; het lijntje erachter nog helemaal richting Kortrijk. De stormmotion is echter hoog: ongeveer 75 km/uur. Binnen drie kwartier vallen de eerste CG’s in de verte. Dat lijkt met name boven open zee het geval. Helaas te ver weg om goede foto’s van te maken. Intussen valt in het dikke aambeeld dat boven ons hangt een gat, waar nog wat avondrood doorheen valt. We aanschouwen dit op het strand pal langs de waterlijn.

Zonsondergang vanuit Westkapelle, Zeeland, 19 juli 2014

Rond 22.30 uur begint het licht te regenen. Dit komt door ‘aambeeldneerslag’ dat reeds heel ver voor de eigenlijke onweersbuien uit is gewaaid. Voor fotografie een slechte ontwikkeling. Na verloop van tijd gaat het steeds harder regenen en daarbij wordt het weerlicht feller, maar veel meer dan een berg IC-ontladingen (Intra Cloud bliksem) en enkele crawlers van afstand spotten we niet. Alleen heel ver op zee, echt aan de horizon richting het Engelse Dover, vallen uit een andere onweersbui aan de lopende band inslagen omlaag. Regelmatig met twee of drie tegelijk. Die hadden hier moeten zijn!

Op het meest recente radarbeeld zien we dat onze buiencluster zich getransformeerd heeft tot één groot gebied met meuk. Het is nu eigenlijk enkel nog intensieve buiige regen waar soms wat ontladingen uitgeperst worden. Het regent momenteel zo hard dat we onmogelijk langer buiten kunnen staan. Daarbij vertoont de temperatuur een verrassend grote drop: het is op een bepaald moment nog amper 15 graden en er staat een krachtige zuidenwind. Als je volledig nat bent geregend dan is het serieus koud. En door de tropische hitte van afgelopen dag zijn we vergeten om jassen mee te nemen.

Een bushokje bovenop de kade biedt uitkomst! Ons uitzicht reikt naar het binnenland, maar altijd beter dan niets. Daar kunnen we in ieder geval uit de wind en regen staan voor enkele bliksemplaatjes. De vuurtoren van Westkapelle staat pontificaal in beeld: dat geeft nogal wat hinderlijk licht op onze beelden. Echt grote ontladingen vallen niet uit het MCS. Zelf krijg ik één inslag te pakken die achter de vuurtoren valt en niet veel later een crawler boven zee, als ik al achter het bushokje ben gaan staan. Uitzicht over zee is tenslotte gewoon fraaier.

Bliksemfoto’s bij Westkapelle, 19 juli 2014 tussen 23.20 en 23.35 uur

Wanneer het MCS bij ons vandaan trekt is de meeste bliksem al eruit verdwenen. Er lijkt aan de achterzijde niks meer te gebeuren en ook de temperatuur is zoals gezegd sterk gedaald, je kunt je nauwelijks voorstellen dat zich nu nog nieuwe buien vormen. We gaan in de auto zitten om op te warmen. Eén iemand van ons heeft opkomende migraine. Hij doet even een dutje in de auto. Mocht het niet gaan dan rijden we spoedig terug, zoals we altijd doen in geval van ziekte. Ik scroll even door mijn beelden heen op de camera. Nou, echt bevredigend is dat allemaal niet. Er zitten twee of drie leuke plaatjes tussen, maar voor dit resultaat rij je natuurlijk op voorhand niet het halve land door.

Het is net 00.30 uur geweest. Veel mensen zijn reeds vertrokken, want we waren zeker niet de enige storm chasers die zich vanavond naar Westkapelle hadden begeven. Terwijl de anderen bij de auto blijven, loop ik even naar het strand om te kijken of er iets te zien valt. De wind is afgenomen en het voelt met 17-18 graden iets behaaglijker aan. Je staat niet meer te rillen in de wind, laten we het daarop houden.

Eenmaal een meter of 200 bij de waterlijn vandaan zie ik voor het eerst in m’n leven wat zeevonk. Dat is een algensoort die in specifieke gevallen langs onze westkust actief wordt, wanneer het zeewater binnen korte tijd snel is opgewarmd. Met name tussen de maanden april en augustus. Tijdens beweging van het water geeft deze alg een helderblauw gekleurd licht af. Bijzonder om te aanschouwen! Heel in de verte richting het Kanaal is nog wat vaag weerlicht zichtbaar en daar sta ik vervolgens een tijdje naar te kijken. Dan plotseling, om 00.47 uur, schiet dwars door mijn gezichtsveld een enorme CG in zee. De afstand zal een kilometer of 10-12 bedragen, maar het licht is zo fel dat ik korte tijd totaal word verblind. Achter mij hoor ik kreten van mensen die blijkbaar ook schrokken van deze forse ontlading. Ik vlieg terug naar de auto, waar mijn camera ligt en check intussen de radar. Wat blijkt: er ontstaat pal voor onze neus een nieuw buienlijntje. Heel smal, maar wel direct bliksemactief.

Radarbeeld van 00.50 uur met onze locatie bij het gele kruis, 20 juli 2014 (Buienradar)

Dit subtiele buienlijntje heeft zich elevated (gevoed vanaf hoogte) gevormd en profiteert nog van het restantje CAPE. De bliksemintensiteit wordt nooit echt hoog, maar een paar flitsen per minuut zijn genoeg als dat inslagen zijn. Het duurt een minuut of vijf eer ik terug op het strand sta met mijn camera. Binnen die periode vallen best wat fraaie inslagen. Dat is serieus balen en achteraf had ik mijn camera natuurlijk moeten meenemen, want je kunt nooit weten wat er gebeurt. Laat dat een belangrijke les zijn. Mijn tweede foto vanaf de kade met uitzicht over zee is echter raak. Deze inslag valt wat verder weg dan zijn voorgangers (die duidelijk vóór de wolkenbasis ontlaadden), al is het een fraai plaatje. De mooiste van vanavond. Maar misschien volgt nog wel meer!

Blikseminslag boven zee vanuit Westkapelle, Zeeland, 20 juli 2014 rond 00.55 uur

Het tweetal hierop volgende blikseminslagen valt buien beeld, helemaal rechts in het westen en noordwesten op de kop van de buienlijn. De meest actieve kern doet vervolgens niet veel meer. Er komen nog wat vage weerlichten uit, alvorens de hele lijn rond 01.05 uur alweer snel begint in te kakken. Dit was wel een zeer kortstondige opleving! Het heeft gelukkig nog één fraaie bliksemfoto opgeleverd. Dat hadden er ook makkelijk tien kunnen zijn, dan moest ik mijn camera maar meenemen. De nacht heeft in ieder geval qua resultaat wat meer glans gekregen.

Op de terugweg naar Limburg spotten we ter hoogte van Tilburg opnieuw weerlicht, vrij ver in het zuiden. Nabij Brussel is een geïsoleerde cell ontstaan met een opvallend scherpe ‘kop’ (stijgstroom). Er omheen is het volledig schoon. Als je niet beter zou weten denk je dat dit een supercell is, maar met de huidige scheringswaarden en het vrij bizarre tijdstip (3.00 uur) lijkt ons dat sterk. We rijden door, omdat het met de persoon achterin niet geweldig gaat op dit moment. Hij heeft nog steeds last van stevige migraine. In zo’n situatie rekken we geen onnodig tijd. Achteraf blijkt die geïsoleerde onweersbui het nog tot in Brabant vol te houden en het nodige onweer te produceren. Was een mooie kans voor het ‘toetje’ geweest, maar de volgende keer hopelijk beter. Niet ver voor zonsopkomst komen we in Zuid-Limburg aan en duiken daar direct het warme bed in. Het was een lastige nacht met veel tegenslagen, maar wel lekker om weer even onweer te aanschouwen.

(c) 2014 Wouter van Bernebeek